ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ

του Χρ. Βανδώρου

  Η πορεία της ασφάλισης ξεκινά από τόσο μακριά, όσο παλιά είναι και η αγωνία του εργαζόμενου ανθρώπου για την επιβίωση του στις περιπτώσεις απώλειας της ικανότητας του για εργασία. Από την αρχική μορφή, την αποταμίευση μέχρι τις πιο προωθημένες μορφές ασφάλισης, η ιστορική διαδρομή χαρακτηρίζεται από την αγωνία του εργαζόμενου προκειμένου να εξασφαλίσει τον εαυτό του & την οικογένεια του από τις πιθανές περιπτώσεις ασθένειας, αναπηρίας, θανάτου, γενικά κάθε αδυναμίας για εργασία. Στην ιστορικά αυτή διαδρομή η ασφάλιση καθοριζόταν από τον τρόπο παραγωγής των υλικών αγαθών και οι μορφές , η έκταση , ο χαρακτήρας της προσδιοριζόταν από τους αντικειμενικούς οικονομικούς νόμους του κοινωνικού συστήματος που υπήρχε. Έτσι στη φεουδαρχία οι συντεχνίες φρόντιζαν για τα μέλη τους. Στον καπιταλισμό ο πενιχρός μισθός του εργάτη δεν του επέτρεπε την αποταμίευση. Τότε δημιουργήθηκαν οι ...
πρώτες μορφές ταξικής αντίστασης , μια από τις οποίες ήταν οι σύλλογοι φιλίας και αλληλοβοηθείας, πρώτη μορφή εργατικής αλληλεγγύης. Αργότερα τα συνδικάτα που προέκυψαν καταπιάστηκαν και με το πρόβλημα της ασφάλισης. 

Το εργατικό κίνημα περνώντας από την ουτοπία στον επιστημονικό σοσιαλισμό έφτασε να διατυπώσει το πρόγραμμα του το οποίο πέρασε στη σφαίρα του πραγματοποιήσιμου όταν το 1918 η Οκτωβριανή επανάσταση "ψήφισε " την πλήρη κοινωνική ασφάλιση όλων ανεξαιρέτως των εργαζομένων. Στο σημείο αυτό θεωρούμε αναγκαία μια βαθύτερη ιστορική ματιά και αυτό γιατί η πορεία του συνδικαλιστικού κινήματος αλλά και η ανίχνευση του ρεφορμισμού σαν δομικό του στοιχείο είναι κατά την άποψη μας άρρηκτα δεμένη με την πορεία της ασφάλισης. Κατά κύριο λόγο από μόνη της η "ασφάλιση" είναι ικανή να προδιαγράψει ολοκληρωμένα μια συνδικαλιστική παράταξη η ακόμα και ένα κόμμα, καθώς γύρω από αυτήν θα περιπλεχθεί το κουβάρι των κοινωνικών σχέσεων, ημερομίσθιο, αξιοποίηση αποθεματικών -οικονομικός κύκλος- εργάσιμος χρόνος , ελεύθερος χρόνος.

ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗ

 Στην Ευρώπη η ασφάλιση ξεκινά δεμένη στο κατάρτι των συντεχνιών. Τα βρετανικά συνδικάτα καταναλώνονται σε δημιουργία συνεταιρισμών καθώς και συλλόγων φιλίας και ασφάλισης. Θεωρούσαν πως τα συστήματα αλληλεγγύης ήταν απαραίτητα για την ανάπτυξη των συνδικάτων και συνέδεαν τον συνδικαλισμό με αυτά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως οι συνδικαλιστές των συντεχνιών αντιμάχονταν κάθε κυβερνητικό σχέδιο κοινωνικής ασφάλισης γιατί θεωρούσαν πως θα έχαναν κομμάτι της εξουσίας των. Ουδέποτε συνδικαλιστής εκλεγμένος σε κοινοβούλιο εκείνα τα χρόνια ζήτησε η προώθησε νόμο για θέσπιση πχ επιδομάτων ανεργίας κτλ. 

Το ίδιο πνεύμα επικράτησε και στην Αμερικάνικη Ομοσπονδία Εργασίας. Οι φραγμοί αυτοί άρχισαν να υποχωρούν κάτω από την πίεση και την πάλη της μεγάλης μάζας των εργαζομένων που κατά κύματα εισέρεαν στην βιομηχανία . Ας αναφερθεί ότι στην Αγγλία το πρώτο ισχυρό χτύπημα οι συντεχνίες το δέχτηκαν στην απεργία των λιμενεργατών τον Αύγουστο του 1889 με γραμματέα της απεργιακής επιτροπής την Ελεάνορ Άβελιζκ - κόρη του Μάρξ -. Στη Γαλλία εμφανίστηκαν τα λεγόμενα χρηματιστήρια εργασίας τα οποία διέθεταν ταμεία ανεργίας και ατυχημάτων. Όμως αυτή την περίοδο έχουμε την είσοδο για πρώτη φορά της αυτονομίας των συνδικάτων στη πολιτική σκηνή, και μάλιστα σόλο το μήκος και πλάτος. Στην Αγγλία οι friendly societies με πάνω από 5 εκατομ. Μέλη οργανώνουν σχολεία συνεργατικές κτλ. Οι γερμανοί το 1890 φτάνουν τα 800.000 μέλη οι χαρτιστές με τα σχολεία τους παλεύουν την «καθαρά προλεταριακή εκπαίδευση» κτλ. Η ανάπτυξη της μεγάλης βιομηχανίας χτυπά τις συντεχνίες αλλάζοντας την πορεία της κοινωνικής ασφάλισης. Τώρα στο βαθμό που ζητούμενο είναι η σταθεροποίηση των εργατικών δυνάμεων σε συγκεκριμένο χώρο - χρόνο αναπτύσσονται από τους εργοδότες μορφές κοινωνικής ασφάλισης.

Η Κ.Α θα δεθεί με την βιομηχανία στο βαθμό που είναι αναγκαίο να "σταθεροποιηθεί" ο εργάτης . Μια δυναμική ισορροπία στην οποία το ένα άκρο θα κρατήσει και η κοινωνική λεγόμενη ασφάλιση. Έτσι η ασφάλιση Αμερικάνικου τύπου θα εμφανιστεί  σαν όργανο ρύθμισης - ελέγχου της εργατικής δύναμης στο βαθμό που απαλλάσσεται η βιομηχανία από πρόσθετα έξοδα συντήρησης και αναπαραγωγής της εργατικής τάξης. Για τον ίδιο λόγο στη Γαλλία οι 2 τομείς που πρωτογνώρισαν πραγματικά συστήματα ασφάλισης είναι τα ορυχεία και οι σιδηρόδρομοι. Στα ορυχεία θα αρχίσει το 1852 μετά από τρομερές καταστροφές των ορυχείων της Ρουρ με αυτοκρατορικό διάταγμα, καθώς δεν υπήρχαν πρόθυμοι εργάτες για εργασία-αυτοκτονία. Σε σχόλιο της εποχής διαβάζουμε."....για να αναπτύξει τα ορυχεία της Λιέγης το κράτος δημιουργεί ένα πραγματικό ταμείο εργατικών ασφαλίσεων..."

Ανάλογο σύστημα εγκαινιάζει ο Βίσμαρκ στη Γερμανία με σκοπό την τάχιστη ανάπτυξη της βιομηχανίας. Μεμονωμένες βιομηχανίες ξεκινούν συστήματα ασφάλισης προκειμένου να εξελιχθούν. Οι κύριες μορφές οργάνωσης της παραγωγής από τους εργοδότες θα είναι το οικοτροφείο και η πόλη εργοστάσιο. Οι δύο αυτές μορφές ενώ έλυναν το πρόβλημα συγχρόνως το καθιστούσαν εντονότερο καθώς έθεταν φραγμούς στην κινητικότητα των εργαζομένων η οποία αποτελεί θεμελιώδη λίθο στην καπιταλιστική παραγωγή, η οποία στις μέρες μας καθιστάτε βασική ανάγκη.(στα πλαίσια του Νεοφιλελευθερισμού).Ειδικά στους σιδηροδρόμους εφαρμόστηκε σαν κίνητρο παραμονής στην εργασία αυτή. Έτσι η ανάπτυξη της βιομηχανίας μαζί με την κατανάλωση της εργατικής δύναμης φέρνει και τον καινούργιο τρόπο ανασύσταση της.   Όλα καλά αλλά γεννιέται η ανησυχία στο κεφάλαιο μήπως ριζώσει στον λαό η "αυταπάτη" πως ο εργαζόμενος αποκτά εισόδημα και χωρίς να εργάζεται. Άρα πρέπει να μπει αδιαπραγμάτευτη αρχή πως ασφάλιση δικαιούται μόνο όποιος βρίσκεται σε αναγκαστική αργία , με ανάλογες κάθε φορά προϋποθέσεις.

Το κόστος της ασφάλισης, καλλίτερα της αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης θα το αναλάμβανε το κράτος αφού 1. Υπήρχε ανάγκη σε εθνικό επίπεδο να προωθηθούν τα σχέδια της αστικής τάξης.2. Η κινητικότητα των εργαζομένων δεν επέτρεπε στον καπιταλιστή να οικοδομήσει αυτόνομο σύστημα ασφάλισης. Η μετάβαση από τα αυτόνομα ταμεία αλληλοβοηθείας στην κρατική ασφάλιση σηματοδοτεί και την «προσαρμογή» των εργαζομένων, το δέσιμο τους στην αστική τάξη. Ένα ολόκληρο πλέγμα που περιλαμβάνει ασφάλεια , παιδεία, υγεία, επιτήρηση και καταστολή εξυφαίνεται. Τα συνδικάτα συνδιαχειριζόμενα τα κρατικά ταμεία και όχι μόνο «ανέδειξαν» την αντίφαση που ενυπάρχει εντός τους. Από τη μια μεριά εχθρότητα απέναντι στο κεφάλαιο και από την άλλη αναγνώριση και εξασφάλιση εντός της καπιταλιστικής σχέσης με εγγυητή το κράτος. Τελικά στην Ευρώπη οικοδομήθηκε , με βάση την κοινωνική ασφάλιση το λεγόμενο κράτος πρόνοιας (ουσιαστικά μετά το 1940) το οποίο δεν ταυτίζεται αποκλειστικά με αυτήν. Το κράτος περιβλήθηκε με τον μανδύα του προστάτη των εργαζομένων, του ουδέτερου εξισοροπιστή των ταξικών διαφορών και αντιθέσεων αλλά και υπεράνω αυτών. 

ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗ

Στο ψήφισμα της 1μαη εκδήλωσης του 1894 η εργατική τάξη δια του Καλλέργη θα ζητήσει "...να απονέμεται σύνταξης εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς συντήρησιν εαυτών και της οικογενείας των..." Από τότε σόλα σχεδόν τα καταστατικά ομίλων, συνδέσμων, σωματείων, θα επαναλαμβάνονται τα παραπάνω. Στο καταστατικό του ΣΤΕΤ (Σύνδεσμος Εργατικής Τάξης) του Δρακούλη θα γραφεί "...η πολιτεία οφείλει να νομοθετήσει συντάξεις δια τους υπερηλίκους εργάτας να θεσπίσει ασφαλιστικόν σύστημα κατά του κινδύνου της ανεργίας..." Στο πρόγραμμα του Σοσιαλιστικού Κέντρου Αθήνας του Γιαννιού θα ζητηθεί "... Η παροχή της ιατρικής της παιδείας και της δικαιοσύνης δωρεάν...καθώς και σύσταση εθνικής ασφάλειας που θα φροντίζει για τις ασθένειες τα δυστυχήματα την ανικανότητα τα γεράματα και την ανεργία των εργατών..."

Όλα αυτά οι καπνεργάτες οι σιδηροδρομικοί, οι τυπογράφοι οι λιμενεργάτες θα τα διεκδικήσουν μέσα από σκληρές συγκρούσεις. Θα πιέσουν για νομοθετική ρύθμιση-κατοχύρωση της ασφάλισης. Το 1922 με το νόμο 2868 ιδρύεται ταμείο με εισφορές 3% εργοδοτών 6% εργατών. Ποτέ δεν εφαρμόστηκε. Στις προεκλογικές περιόδους τα κόμματα εξουσίας ξέθαβαν την ασφάλιση και την έθαβαν μετά τις εκλογές. Στα 1930 ξεκινάει η ΓΣΕΕ καθυστερημένα τη μάχη της ασφάλισης. Στις 1/3/1930 αντιπροσωπία της επισκέπτεται τον πρωθυπουργό Βενιζέλο και του θυμίζει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις. Ο τελευταίος όχι μόνο αρνήθηκε αλλά ζήτησε να παραδεχτεί επίσημα η ΓΣΕΕ ότι ποτέ αυτός δεν έδωσε τέτοιες υποσχέσεις. Βέβαια μέχρι το 1930 έχουν ιδρυθεί πάνω από 30 ταμεία σύνταξης που καλύπτουν 70.000 μέλη. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία αφορούν τραπεζοϋπαλλήλους, δημόσιους υπαλλήλους και στρατιωτικούς. Οι τελευταίοι έχουν ταμείο από το 1852(ξηράς) και από το 1856 (πολεμικού ναυτικού). Στα 1932 με το νόμο 5733 και με τον 6296/34 μπαίνει η βάση ίδρυσης του ΙΚΑ, το οποίο αρχίζει την λειτουργία του το 1937.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως ο θεσμός της ασφάλισης στην Ελλάδα δεν ξεκίνησε για να καλύψει ανάγκες των εργαζομένων αλλά χρησιμοποιήθηκε για ενσωμάτωση συγκεκριμένων ομάδων διασυνδεόμενων με διαχείριση της κρατικής εξουσίας (στρατιωτικοί κτλ). Έτσι το 1934 από τους 2.300.000 εργαζόμενους ασφαλισμένοι είναι 208.000. Η ασφάλιση των αγροτών ξεκινά το 1961( Ν. 4169/61) η επέκταση του ΙΚΑ ολοκληρώνεται το 1982 με ταυτόχρονη ίδρυση του ΤΕΑΜ, το ΤΣΜΕΔΕ ΤΟ 1934, το  ΤΕΒΕ το 1934 κτλ. Το 1945 έχουμε την ασφάλιση ανεργίας, την παροχή οικογενειακών επιδομάτων το 1958. Παράλληλα από το 1930 ξεκινά η δημιουργία των επικουρικών ταμείων από ομάδες εργαζομένων με δυνατή συνδικαλιστική παρουσία και εξασφάλιση. (μέταλλο 1935, Αρτοποιοί 1936, λιπάσματα 1937, γενίκευση μετά το 1982. Μία παρένθεση είναι αναγκαία. Το ΙΚΑ αναλαμβάνει παροχές σύνταξης ασθένειας ατυχήματος. Ανεργία, στράτευση, Οικογενειακά επιδόματα υπάγονται στον ΟΑΕΔ. 

Κράτος πρόνοιας στην Ελλάδα αντίστοιχο της Ευρώπης δεν δημιουργήθηκε. Μόνο στη πρώτη περίοδο διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ πάρθηκαν ορισμένα κοινωνικά μέτρα τα οποία πολύ σύντομα καταργήθηκαν. ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ το οποίο ξεφεύγει από τους εκπροσώπους μας, τα μέτρα αυτά δεν πάρθηκαν για να προχωρήσει η βιομηχανία στη χώρα όπως στην Ευρώπη, αλλά για βοηθήσει τη συσσώρευση κεφαλαίου στην Ελλάδα, να ορθοποδήσει η αστική τάξη που τα χρόνια εκείνα βρισκόταν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέσει (προβληματικές κτλ).Έτσι ιστορικά , πολιτικά, κοινωνικά, είναι άτοπο η συνδ. ηγεσία να παλεύει το νεοφιλελευθερισμό από θέσεις κράτους πρόνοιας το οποίο ουδέποτε υπήρχε στην Ελλάδα, αλλά και το οποίο όπου δημιουργήθηκε είναι άλλες οι συνθήκες ανέλιξης και  ύπαρξης του.

ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗ

Ένα από τα μεγαλύτερα αρνητικά του παρόντος συστήματος πρόνοιας είναι ότι όχι μόνο υπονομεύει και καταστρέφει την οικογένεια αλλά επίσης δηλητηριάζει τις πηγές της ιδιωτικής φιλανθρωπικής δραστηριότητας...""...πρέπει να συρρικνωθεί η κοινωνική ασφάλιση σταδιακά ζητώντας από τον κόσμο να κάνει τις δικές του ρυθμίσεις για την σύνταξη του..." Ο νεοφιλελευθερισμός μέσα από τα γραπτά του Μ. Φρίντμαν βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Η γραμμή της αστικής τάξης είναι ξεκάθαρη. Δύο λέξεις κλειδιά "δικές του ρυθμίσεις¨ και "σταδιακά". Πράγματι η επίθεση στα ασφαλιστικά κεκτημένα κλιμακώνεται πάνω από 20 χρόνια παγκόσμια.. Προφανώς για να δοθεί ευκαιρία στους Λάτσηδες να ασκήσουν την φιλανθρωπική δραστηριότητα τους. Στο ίδιο διάστημα γιγαντώνονται οι ιδιωτικές εταιρείες ασφάλισης. Στο βαθμό δε που οι εργαζόμενοι δεν συναινούν οι κυβερνώντες θα προετοιμάσουν τη μετατροπή της κοινωνικής σε ιδιωτική, όπου οι παροχές είναι σχετικές με το πακέτο που πληρώνει ο εργαζόμενος και αποδέχεται ο ασφαλιστής και όχι βάση της ανάγκης του εργαζόμενου. 

Πάλι το ασφαλιστικό πακέτο εξαρτάται από εξωγενής ως προς τον εργαζόμενο παράγοντες με τρόπο που πάντα να καλύπτεται ο ασφαλιστής από ζημιά. Βασικά επιχειρήματα τους, τα ελλείμματα των ταμείων, οι υψηλές παροχές, τα χαμηλά ασφάλιστρα, η σχέση συνταξιούχων προς εργαζόμενους κτλ. Στην πραγματικότητα διακαής πόθος του κεφαλαίου είναι να μηδενίσει το λεγόμενο μη μισθολογικό κόστος-βασικά τη συμμετοχή του κεφαλαίου στην ασφάλιση, προκειμένου να αυξήσει το ποσοστό κέρδους και την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος του. Δυστυχώς στην Ελλάδα σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει επιτευχθεί για τους ασφαλισμένους στο ΙΚΑ. Οι νέες εργασιακές σχέσεις βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το καθεστώς ασφάλισης καθώς δημιουργούν ολοκληρωμένα τις προϋποθέσεις όχι μόνο μικρής καταβολής ασφαλίστρου έως καθόλου, αλλά κύρια κατάργηση της κοινωνικής ασφάλισης. 

Η εργασία των μεταναστών, η ανεργία η μειωμένη απασχόληση που μεταφράζονται σε 30% του εργατικού δυναμικού δημιουργούν κίνητρα αποφυγής στη καταβολή της εισφοράς και εισφοροκλοπής από τον εργοδότη. Το μέγεθος του προβλήματος είναι μεγάλο. Ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε .

Υπάρχει πράγματι σοβαρή μείωση των αποθεματικών των ταμείων. Η μείωση αυτή προέκυψε από την  κατάθεση των αποθεματικών στην Τράπεζα της Ελλάδας με επιτόκιο που καθοριζόταν από τις κυβερνήσεις (νομισματική επιτροπή) με τον αναγκαστικό νόμο 1611/1950. Από το 1951 μέχρι το 1954 το επιτόκιο ήταν 5% ενώ ο πληθωρισμός έφτανε το 15,1% και το επιτόκιο των καταθέσεων 7%. Από το 1954 έως το 1971 το επιτόκιο είναι  4,00% .Από το 1972 έως το 1973 ο πληθωρισμός κλιμακώνεται από 15,5% έως 26,8%  με επιτόκιο κατάθεσης από 4%. Τα δύο αυτά χρόνια τα πλεονάσματα των ταμείων έχασαν το 1/3 της αξίας των. Μόνο για το ΙΚΑ η απώλεια εσόδων από διαφορά επιτοκίων από το 1970 έως το 1987 ανέρχεται σε 500 εκατ. Ε. 

Την ίδια ώρα τα ταμεία δανείζονταν από τις τράπεζες με επιτόκια έως 32%. Οι επιβαρύνσεις του ΙΚΑ από τόκους δανείων την περίοδο 1982 - 1989 ξεπέρασαν τα 700 εκατ. Ε. Το σημαντικότερο. Την περίοδο 1950 - 1980 τα ταμεία βρίσκονταν σε περίοδο κεφαλαιοποίησης και μετά πέρασαν στη διανεμιτική περίοδο. Η σχέση ασφαλισμένων/συνταξιούχων για το ΙΚΑ ξεκινά από 17,27/1 το 1950 και φτάνει 2,77/1 το 1990. Βέβαια η σχέση αυτή και πλαστή είναι λόγω της διευρυμένης εισφοροδιαφυγής και επικίνδυνη για το συνδικαλιστικό κίνημα να την κάνει σημαία του. Όσο για την θεωρία των προστίμων για μη πληρωμή ασφαλίστρων? Σίγουρα ακόμη και αν οι ανύπαρκτοι ελεγκτικοί μηχανισμοί την καταγράψουν, σίγουρα τα τελικά πρόστιμα είναι μικρότερα από το κέρδος των εργοδοτών αν οι τελευταίοι τα είχαν επενδύσει.

Επί Ν.Δ ενώ οι δανειακές ανάγκες του κράτους αυξάνονται απαγορεύτηκε στα ασφαλιστικά ταμεία να επενδύουν τα διαθέσιμα τους σε τίτλους του δημοσίου Από το 1980 δεν υπάρχουν πλεονάσματα, αλλά δάνεια όπως παραπάνω γράφτηκε. Από το 1994 έως το 2004 βάση του νόμου 2042/92 επιτρέπεται το 20% των διαθεσίμων να επενδύονται σε μετοχές και ακίνητα και σε τίτλους δημοσίου. Την ώρα της χρηματιστηριακής φούσκας το ΠΑΣΟΚ επέλεξε να αυξήσει το όριο επένδυσης από 20% σε 23% (ν. 2676/99) κάνοντας γαργάρα και τις υπερβάσεις του ορίου αυτού. Συγχρόνως μέρος των αποθεματικών ταμείων κατευθύνεται στο χρηματιστήριο για αποκρατικοποιήσεις Δημόσιων οργανισμών. Με το νόμο 2216/94 δημιουργείται κεφάλαιο στην τράπεζα της Ελλάδας από τα μη επενδυμένα κεφάλαια ασφαλιστικών ταμείων και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου που επενδύονται σε τίτλους του ελληνικού δημοσίου από τη δευτερογενή αγορά. 

Η απόδοση και αυτών των κεφαλαίων ξεκινά από 8,2% το 1994 και φτάνει 1% στα 2004 σε αποπληθωρισμένες τιμές, τα δε 2005 και 2006 οι αποδόσεις είναι οριακές. (Στις 31-12-05 τα ταμεία είχαν καταθέσει στο κοινό ταμείο της Τράπεζας της Ελλάδας 11,1 δις Ε). Συνολικά περίπου στα 60 δις Ε υπολογίζεται η απώλεια των αποθεματικών από 1950 έως 1975. 3,5 δις ευρώ χάθηκαν στο τζογάρισμα, περίπου 9 δις χρωστάει το κράτος και 3,2 δις χρωστούν οι ιδιώτες στο ΙΚΑ. Το κράτος ουδέποτε τήρησε την υποχρέωση του για καταβολή κεφαλαίων στην κοινωνική ασφάλιση. Τόσο προηγουμένως με το νόμο Σιούφα σύμφωνα με τον οποίο έπρεπε να δίνει 10% (3/9) για τους μετά το 1993 εργαζόμενους όσο και τώρα που υποχρεώνεται σε 1% του ΑΕΠ ετησίως. Να σημειώσουμε εδώ πως η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ που αποδέχτηκε το νόμο Ρέππα, και την μετατροπή του 10% (3/9) σε 1% του ΑΕΠ ουσιαστικά αβαντάρισε τις κυβερνήσεις αφού τα αντιστοιχούντα ποσά και η διαφορά τους όπως φαίνεται στα παρακάτω είναι.

ΕΤΟΣ            3/9                            1%                           ΔΙΑΦΟΡΑ

2003             2,555                       1,373                            -1,182

2004             2,004                       1,450                            -1,317

2005             2,915                       1,611                            -1,304

  Όλα αυτά για να δούμε το πόσο προβληματική μπορεί να είναι η ασφάλιση στη χώρα μας και να προδιαγράψουμε την συνέχεια. Πριν όμως ας δούμε ένα ερώτημα.... 

 Υπάρχει σχέση ασφάλισης και φορολογίας? Ο επιχειρηματίας στη πραγματικότητα δεν πληρώνει κανένα ασφάλιστρο, καθώς όλο το ποσό προέρχεται από την εργασία του εργάτη. Φαίνεται όμως πως πληρώνει ενώ την ίδια ώρα σαν σύνολο τάξης ο καπιταλιστής και εκμεταλλεύεται δωρεάν τα αποθεματικά των ταμείων, και κερδίζει από τους τόκους δανειοδότησης των ταμείων, αλλά και υπολογίζει το ποσοστό κέρδους του στο τελικό προϊόν βάση των "συνολικών " εξόδων του άρα βγάζει κέρδος και από τη "συμμετοχή" στο ασφάλιστρο.

Το πρόβλημα των ταμείων δεν είναι λογιστικό. Είναι πολιτικό και σαν τέτοιο πρέπει να το αντιμετωπίσουμε.

Στόχος σήμερα είναι η μετατροπή της ασφάλισης από διανεμητική σε ανταποδοτική-κεφαλαιοποιητική. Ας δούμε τους όρους.

Διανεμητικό είναι το ασφαλιστικό σύστημα όταν οι εισφορές καλύπτουν τις παροχές στο δοσμένο χρόνο. Τα αποθέματα θα είναι μικρά, ικανά να αντιμετωπίσουν απρόβλεπτα έξοδα.

Ανταποδοτικό – κεφαλαιοποιητικό, είναι όταν οι ασφαλιστικές παροχές είναι ανάλογες των εισφορών ενός εκάστου.

Αναδιανεμητικό σύστημα έχουμε όταν βοηθάει στην αναδιανομή των παροχών ενισχύοντας τα χαμηλότερα στρώματα επεμβαίνοντας σε βάρος της ανταποδοτικότητας.

Ο συνταξιούχος καταναλώνει προϊόντα που παράγονται στο παρόν από εργαζόμενους. Αυτές οι αξίες χρήσεις δεν αποθεματοποιούνται. Άρα αυτή καθεαυτή η πράξη της ασφάλισης είναι διανεμητική.

Όχι λέει ο νεοφιλελευθερισμός. Οι εργαζόμενοι πρέπει να καταθέτουν τόσα χρήματα σαν εισφορά ώστε να υπάρχουν χρηματικά αποθέματα Τα αποθέματα θα αξιοποιούνται σαν μετοχές και τα κέρδη από τα αποθεματικά θα μοιράζονται αναλογικά με ότι ο καθένας προσέφερε σαν εργαζόμενος. Σαυτή τη βάση στηρίζεται και η ιδιωτική ασφάλιση. Επειδή όμως δεν μπορούν να πλασάρουν κατευθείαν την ιδιωτική ασφάλιση ιδιωτικοποιούν την κοινωνική. Δέχονται δηλαδή τη συμμετοχή του κράτους σαν εθνική σύνταξη που θα καλύπτει εν είδη βοηθήματος τύπου ΕΚΑΣ το σύνολο η το μεγαλύτερο μέρος των ηλικιωμένων.

Προκειμένου να περάσουν αυτή τη θέση την ανάγκη της κεφαλαιοποίησης, δεν έχουν παρά να κινδυνολογήσουν. Το ΝΑΤ "χρεοκόπησε" το ΙΚΑ το ίδιο κτλ. Όσο για τα υγιή λεγόμενα ταμεία προβλέπουν οι αναλογιστικές μελέτες τους πολύ γρήγορα τη συντέλεια του κόσμου. Επικαλούνται δήθεν δημογραφικές εξελίξεις. Η αλήθεια παραμένει Τα ασφαλιστικά ταμεία πρέπει να χρεοκοπήσουν για να πλουτίσει ο άλλος πόλος. Αν το εργατικό κίνημα πέσει στη παγίδα του κεφαλαιοποιητικού-ανταποδοτικού θα αποδειχθεί πολύ σύντομα πως θα υπάρχουν υγιή ταμεία μόνο αν δεν δίνουν συντάξεις.

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ & του Χρηματιστηρίου

Ας υποθέσουμε πως εργαζόμενος αποθεματοποιεί μέσω κεφαλαιοποιητικού συστήματος για 30 χρόνια. Ποιος εξασφαλίζει τις αποδόσεις? ειδικά αν το σύνολο του πληθυσμού ακολουθεί τον ίδιο δρόμο? Το παράδειγμα της Χιλής της Ενρον και 10δων εταιρειών είναι εύγλωττο. Πέρα από αυτά. Τα αποθέματα σωρεύονται σαν χρήμα. Το σύγχρονο χρήμα όλο και περισσότερο παύει να είναι εμπόρευμα, δεν αντιστοιχεί σε σταθερές αξίες,  δεν αποθησαυρίζετε. Η κεντρικές τράπεζες σε επίπεδο πλανητικό (3-4 μόλις) ρυθμίζουν την αξία του χρήματος με δημοσιονομικά μέτρα, όπως και τα επιτόκια, ρυθμίζουν τις δανειοδοτήσεις, εκδίδουν πρόσθετο χρήμα , γνωρίζοντας πως ο κίνδυνος πληθωρισμού είναι μικρός. Τα αποθεματικά των ταμείων αποδίδουν σαυτό το καθεστώς ελάχιστο τόκο περίπου 2-3% , άλλο τόσο στις τράπεζες,(διαφορά χορήγησης-κατάθεσης) και στους χρηματιστηριακούς παράγοντες αμύθητα ποσά. 

Συμπέρασμα. Τα αποθεματικά τώρα και πάντα αξιοποιούνται, αποδίδουν , αλλά την απόδοση καρπώνονται οι τράπεζες και οι κατέχοντες, χωρίς να χρησιμοποιούν δικό τους κεφάλαιο. Στη περίπτωση των μετοχών θα έχουμε χειρότερα αποτελέσματα. Το χρηματιστηριακό σύστημα απορροφά τεράστια ποσά δημιουργώντας στη πραγματικότητα χρηματοοικονομικές πυραμίδες. Αυτές αφενός "τρώνε" το πληθωρισμό αφετέρου δημιουργούν συνθήκες κατάρρευσης επενδύσεων. Κάποια στιγμή σε σύντομα χρονικά διαστήματα πολύ μικρότερα από τον κύκλο ζωής του εργαζόμενου θα καίνε τις επενδύσεις για να αναζωογονήσουν τον κύκλο της κερδοφορίας τους. Το σλόγκαν είναι να βρούμε σωστούς μάνατζερ να επενδύουν σε κερδοφόρες μετοχές να αυγατίζουν τα αποθεματικά. Μα αν μπορούσαμε να διακρίνουμε για 50,60 χρόνια αυτές τις μετοχές και τις αντίστοιχες εταιρείες τότε δεν θα υπήρχε χρηματιστήριο... 

Πιο είναι όμως το ζητούμενο? Ακριβώς αυτό. Ο εργαζόμενος να σκέφτεται σαν καπιταλιστής, και τα ταμεία του να δουλεύουν σαν τέτοια, αναζωογονώντας τον κύκλο κερδοφορίας του κεφαλαίου. Η χρηματιστικοποίηση της σύνταξης, του μισθού, του ελεύθερου χρόνου, του ατόμου, της κοινωνίας. Στη πραγματικότητα ο ίδιος ο εργαζόμενος γίνεται χρηματιστηριακό προϊόν. Όπως η πορεία μιας μετοχής υπόκειται σε συνεχή αλλαγή της τιμής της, έτσι και το εισόδημα του εργαζόμενου, η ίδια η ζωή του.

Όσο για την 'καθαρή" ιδιωτική ασφάλιση? Αρκεί η ιστορία τόσο χρόνων για να δημιουργήσει αποτρεπτική εικόνα.  ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΑΤΗ.

συμπέρασμα.. η ΑΞΙΟΠΟΊΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΏΝ ΕΊΝΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ Η ΟΠΟΊΑ ΣΥΝΤΕΛΕΊΤΑΙ ΈΤΣΙ ΚΑΙ ΑΛΛΙΏΣ.

Ο εργαζόμενος καταθέτει στην κοινωνία την υπεραξία της εργασίας τους. Αυτήν κλέβουν οι αστοί, την "απομοιώνουν" με τον άκρατο καταναλωτισμό τους, την καταστρέφουν σε αντιπαραγωγικές κινήσεις. Η εργατική τάξη δημιουργεί τον πλούτο αναγκαίο και ικανό για όλα τα έξοδα της κοινωνίας και των συνταξιούχων κάθε φορά. Επομένως για να προχωρήσουμε στο ασφαλιστικό πρέπει να πατήσουμε σε δύο θέματα ταμπού. Το ένα λέγεται εργατικός μισθός και το άλλο εργασία η το συμπλήρωμα του ανεργία. Χωρίς αυτά κανένα ασφαλιστικό δεν έχει μέλλον. Η συζήτηση δηλαδή του ασφαλιστικού πρέπει να ξεκινήσει, να οριοθετηθεί από τις δύο αυτές παραμέτρους. ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΘΕΙ ΠΩΣ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΑΥΤΗΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΕΙΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ.

Αυτή τη στιγμή όμως πρέπει να επιμείνουμε άλλη μια φορά στο μύθο της αξιοποίησης. Ας υποθέσουμε ότι επιστρέφονται τα κλεμμένα αποθεματικά. Πόσα είναι? Ας δεχτούμε πχ 100- δις Ε. Ως γνωστόν εκτός από τους αριθμομάνατζερ των κυβερνήσεων υπάρχουν και οι αριθμομάνατζερ των εργατικών ενώσεων. Κανείς δεν βγαίνει να μας πει τι θα κάνει αυτά τα αποθέματα. Ας υποθέσουμε όμως εμείς ότι θα αυξήσουμε τις συντάξεις σε τέτοιο ύψος που πραγματικά ζητάμε δηλ στα 1200-1500 Ε. Αν λάβουμε υπόψη ότι το 70% των συνταξιούχων στο ΙΚΑ το σύνολο των συνταξιούχων του παλιού ΤΕΒΕ, σημαντικό ποσοστό των συνταξιούχων άλλων ταμείων, το ΟΓΑ,  βρίσκονται με τραγικά χαμηλές συντάξεις. Αν λοιπόν σόλους αυτούς υποθετικά πάμε τις συντάξεις στα 1200-1400 Ε όπως είναι τα συνθήματα μας τότε θα διαπιστώσουμε πως τα κλεμμένα αποθεματικά αρκούν για 2-3 χρόνια το πολύ. ΕΚΤΟΣ ΑΝ ΟΛΟΙ ΟΣΟΙ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ Θέσεις τους ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΤΑ ΚΛΕΜΜΕΝΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΕΝΝΟΟΥΝ Πως ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ τους ΘΑ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ ΝΑ ΠΑΙΡΝΟΥΜΕ Τις Συντάξεις ΤΩΝ 500 Ε …η ότι θα πρέπει να αξιοποιηθούν με τον τρόπο που η αστική τάξη τα αξιοποιεί καλλίτερα δηλαδή μέσω χρηματιστηρίου…

Η ΥΠΌΘΕΣΗ ΑΥΤΉ ΕΠΑΝΑΦΈΡΕΙ ΜΕ ΔΡΑΜΑΤΙΚΌ ΤΡΌΠΟ 2 ζητήματα κορυφαία κατά την εκτίμηση μας.

1. Τα συνδικάτα, οι πολιτικές οργανώσεις των εργαζομένων , οι εκπρόσωποι μας σκέφτονται και ενεργούν εντός της καπιταλιστικής σχέσεις.
2. Η αυτονομία η αυτοτέλεια των συνδικάτων είναι ζητούμενο.     

Κείων νόμιμον

«προσέταττε γαρ ο νόμος τους υπέρ εξήκοντα έτη γεγονότας κωνειάζεσθαι…». Η διαφορά από τότε είναι αυταπόδεικτη. Στη Κέα δεν έφτανε η τροφή και οι γέροι άνω των 60 χρόνων με τη θέληση τους έπαιρναν κώνειο. Να σκεφτούμε πως ο μέσος όρος ζωής τότε ήταν πολύ κάτω αυτού του ορίου… Τώρα επιβάλλεται ο κωνειασμός γιατί υπάρχει αφθονία τροφής και μέσων παραγωγής.

Απέναντι στην επίθεση που δεχόμαστε οι εργαζόμενοι να δώσουμε τη μάχη συντεταγμένα και ενιαία. Οι άμεσες διεκδικήσεις πρέπει να είναι τέτοιες που θα έρχονται από το μέλλον και όχι από το παρελθόν του λεγόμενου κράτους πρόνοιας.

Καμία επιβάρυνση στην εργατική εισφορά. Αντίθετα σταδιακή μείωση της. Διεκδίκηση κλεμμένων αποθεματικών για δημιουργία μόνιμου αποθεματικού συνεχώς διευρυνόμενου με ειδική φορολόγηση του Κεφαλαίου. Διοικητικό συμβούλιο ασφαλιστικών ταμείων από εκπροσώπους  κυβέρνησης –βουλής και κοινωνικών φορέων εργαζομένων με εργατικό –κοινωνικό έλεγχο χωρίς συμμετοχή εργοδοτών.  Να δέσουμε το ασφαλιστικό με την εργασία , τους νεκρούς ασφαλιστικούς χρόνους, το ύψος του μισθού.

Όσον αφορά τους συνταξιούχους, γνώμη μας είναι ο καθορισμός βασικής κατώτατης σύνταξης στο ύψος του εκάστοτε βασικού μισθού, καθώς και ανώτατης, αλλά κύρια η ανίχνευση και διεκδίκηση ενός άλλου δρόμου ο οποίος θα αποεμπορευματοποιεί σε σημαντικό βαθμό την κοινωνική τους λειτουργία, ενδυναμώνοντας την αλληλεγγύη, την συναδελφικότητα.

Δύο λέξεις κλειδιά , δημόσιο αγαθό και κοινωνικός μισθός πρέπει να ανιχνευθούν και να προωθηθούν. Οι εργαζόμενοι να απεγκλωβιστούμε από τη λογική του Κεφαλαίου, να βγούμε έξω από τα συμφέροντα του, αναδεικνύοντας τις δικές μας προτεραιότητες στη βάση των δικών μας αναγκών, που σε καμιά περίπτωση δεν μπαίνουν η γίνονται η αξιοποιούνται στη καταναλωτική διαδικασία. 

Ειδικά ο κοινωνικός μισθός να δεθεί με την θεσμοθέτηση κοινωνικού πόρου προερχόμενου όχι από τη 

φορολογία άμεση η έμμεση του μισθού αλλά από τη μάζα της υπεραξίας και τη μείωση της. (πχ φορολογία της εκκλησιαστικής περιουσίας, εταιρειών, τραπεζών κτλ).

Άλλωστε οι Έλληνες εργαζόμενοι και συνταξιούχοι έχουμε όλα τα προνόμια.

   

Έχουμε τις υψηλότερες εισφορές στο σύνολο της Ευρώπης, (34% του συνολικού    κόστους εργασίας έναντι 31% στην Ε.Ε των 25).

   Έχουμε μέσο όρο συνταξιοδότησης τα 61,7 χρόνια έναντι 60,9.

   Έχουμε τις χαμηλότερες συντάξεις και τους χαμηλότερους μισθούς – 52% του   μέσου Ευρωπαϊκού.

Στο αίτημα πρόκληση του νεοφιλελευθερισμού,

εργασία από τα σπάργανα μέχρι τα σάβανα, να αντιτάξουμε το ελεύθερος χρόνος στο πλέγμα της εργασίας και πέρα από αυτήν. Σαυτά τα πλαίσια διεκδικούμε όχι μόνο μείωση των ωρών εργασίας αλλά και αύξηση εντός της του ελεύθερου χρόνου, μισθό στον σπουδαστή – φοιτητή, διαφορικά τιμολόγια για τον συνταξιούχο (ρεύμα, τηλέφωνο, θέρμανση, συγκοινωνίες), δημιουργία ομάδων αλληλεγγύης – υποστήριξης κτλ

Να καταλάβουμε πως το εργατικό κίνημα δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ορχήστρα διαφορετικών χρωμάτων και ήχων. Για να βγει η αρμονία έχει όμως ανάγκη από το μαέστρο της που στη περίπτωση μας είναι το ΟΡΑΜΑ μιας άλλης κοινωνίας στηριγμένης στην αλληλεγγύη στην ισότητα στην αδελφότητα.  

ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΜΕΣΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Θέλουμε να καταθέσουμε μερικές πρώτες προτάσεις οι οποίες κατά τη γνώμη μας μπορούν και να εφαρμοστούν και να δώσουν ίσως διέξοδο  .

Να διευκρινίσουμε πως κανένας νόμος, καμία αύξηση των χρόνων εργασίας δεν πρόκειται  να σώσει το συνταξιοδοτικό σύστημα. Αυτό γιατί όλες οι ρυθμίσεις των τελευταίων 20 χρόνων, επιδιώκουν ακριβώς αυτό. Την εξαφάνιση της σύνταξης. Είναι χαρακτηριστικό ότι κανένα μέτρο δεν  λαμβάνεται για την ανασφάλιστη εργασία. Όλες οι κυβερνήσεις δέχονται ότι το 30% η και περισσότερο ποσοστό εργαζομένων, είναι ανασφάλιστο. Άρα δεν θέλουν να λυθεί το πρόβλημα αλλά να «ρυθμιστεί» μέσα από την καταβολή ενός ελάχιστου προνοιακού επιδόματος , ο τρόπος «αντίδρασης  ένταξης και προσαρμογής» του εργαζόμενου στη νεοφιλελεύθερη κοινωνία του χρηματιστηρίου. Σε απάντηση των παραπάνω,  το εργατικό κίνημα πρέπει έπρεπε να  διεκδικεί

Α)  Καθορισμός ελάχιστης εργασίας σε κάθε και για κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα με βάση αντικειμενικά κριτήρια. Δεν μπορεί να γίνονται έργα με κρατική χρηματοδότηση η επιδότηση χωρίς να αναφέρεται η ελάχιστη εργασία η οποία θα χρησιμοποιείται και για την οποία θα κατατίθεται ασφάλιστρο. Στη βάση αυτού Επανέλεγχος σε πρώτη φάση, τουλάχιστον των μεγάλων και πολυτελών κτιριακών κατασκευών προκειμένου να αποδοθούν στα ασφαλιστικά ταμεία τα διαφυγόντα έσοδα. Ποινικοποίηση της μη καταβολής ασφαλίστρου.

Β.).  Διαφορικό ασφάλιστρο μεταξύ επιχειρήσεων εντάσεως εργασίας και εντάσεως κεφαλαίου.

Γ) Οι επιχειρήσεις οι οποίες χρωστούν στα ασφαλιστικά ταμεία και αρνούνται να αποδώσουν τα ανάλογα ποσά να υποχρεωθούν σε αλλαγή της μετοχικής σύνθεσης τους με ποσοστό υπέρ των ασφαλιστικών ταμείων .

Δ) Καθορισμός ελάχιστης και ανώτατης σύνταξης 1 προς 3. Καμία εξαίρεση στο κανόνα αυτόν. Παράλληλα αποεμπορευματοποίηση βασικών κοινωνικών αγαθών βάση του εισοδήματος. Πχ κάρτα για χαμηλοσυνταξιούχους ώστε να έχουν μείωση στη χρήση δημόσιων συγκ. Μέσων, διαφορικά τιμολόγια στη χρήση νερού, ρεύματος τηλεφώνου κτλ.

Ε)  Το ασφάλιστρο επιβάλλεται σαν ποσοστό στο σύνολο του μισθού άρα και στις υπερωρίες κτλ.

Ζ)  Ολική και οριστική Καταδίκη του ασφαλιστικού νομοσχεδίου της κυβέρνησης. Η κυβέρνηση αν ενδιαφερόταν να «λυθεί» το ασφαλιστικό θα εύρισκε τρόπο. Ενδιαφέρεται μόνο να ρίξει το κόστος έως μηδενισμού του. Ας σκεφτούμε ένα αντίστοιχο παράδειγμα με τα διόδια. Πρόσθεσαν διόδια στην εθνική για να χρηματοδοτήσουν ιδιωτικές εταιρείες που ακόμη δε ξεκίνησαν το έργο. Όλα αυτά στο όνομα των συμβάσεων. Άραγε η σύμβαση με τους εργαζόμενους δεν ισχύει? Έχουν μεγαλύτερη αξία οι δρόμοι και τα κέρδη 2 επιχειρήσεων από τους εργαζόμενους?

Η) Ίσως είναι καιρός να απεγκλωβιστεί το ασφαλιστικό από τη τριμερή «συνεργασία» Κυβέρνηση- εργοδότης-συνδικάτο. 

Οι προτάσεις αυτές αποτελούν ίσως ένα πρώτο πυρήνα σκέψεων και απόψεων. Πολλά ακόμη μπορούν να προστεθούν, να εξηγηθούν να ψαχτούν.